Van discussie naar dialoog: 5 tips

Een echt goed gesprek voeren blijkt soms lastig.

Vooral als er verschillende stevige meningen in het spel zijn. Vaak ontstaat dan een discussie, een twistgesprek dat soms zelfs kan ontaarden in een ruzie. Dat het een actueel knelpunt is blijkt uit de toenemende roep om een oplossing in de vorm van de dialoog. Maar hoe kom je van een discussie tot een dialoog?

Bij een discussie heeft iedere gesprekspartner vaak zijn of haar mening klaar en zal die niet snel aanpassen.

Bij een discussie wisselt je argumenten uit en probeer je met de argumenten tegen elkaar in te gaan. Het probleem is dat je niet echt naar elkaar luistert. Argumenten van de ander doen er niet meer toe, het eigen gelijk staat voorop. Er wordt niet of nauwelijks doorgevraagd en het tempo van praten is er erg hoog.

Mensen vallen elkaar voortdurend in de reden. Er wordt vooral geredeneerd vanuit het eigen referentiekader zonder oog te hebben voor dat van de ander. “Ik heb meer gelijk dan jij” is hier de aanname. Je hoort ook vaak “ja, maar…”. Dan lijkt het alsof je met de ander instemt, maar vaak betekent het “nee” en gaat men door met de eigen punten.

Elkaar in de reden vallen, niet naar elkaar luisteren, elkaar niet echt horen werkt uiteindelijk irritatie in de hand.

Deelnemers aan de discussie kunnen steeds fanatieker dezelfde of vergelijkbare argumenten herhalen. Zich dominanter gedragen; “nu moet je eens even naar mij luisteren…” of “en nu wil ik iets zeggen…”.

Mensen met de grootste mond komen het meest aan het woord. Een gedeelte van de groep zal afhaken en zich niet meer laten horen. Hun ideeën en oplossingen worden niet meer gehoord, terwijl het maar de vraag is of de sprekers die het vooral het woord hebben ook de beste ideeën hebben..

In tegenstelling tot een discussie wordt er tijdens een dialoog wel echt naar elkaar geluisterd.

Bij de dialoog staat het luisteren naar en spreken met elkaar centraal. Je probeert je in de argumenten van de ander te verdiepen door vragen te stellen. Je krijgt de tijd om uit te spreken totdat het voor iedereen duidelijk is wat je bedoelt. Ieders mening telt. Je gaat niet in tegen elkaars argumenten, maar probeert ze naast elkaar te leggen of aan te vullen. In plaats van “ja, maar…” krijg je dan “ja, en…”.

Om te zorgen dat een dialoog ook echt een dialoog blijft, en geen discussie wordt, zijn er een aantal technieken die je helpen.

• Het begint met rust en de tijd nemen.

Door niet te veel ineens te plannen op de agenda zodat je ook echt de tijd hebt voor de agendapunten. Dit geldt zeker voor punten waarbij je veel meningsverschillen kunt verwachten.

Voordat je overgaat tot het nemen van een beslissing laat je eerst iedereen zijn of haar mening vertellen en leg je alle meningen als het ware naast elkaar. Daarna zoek je met elkaar welke ideeën er zijn om tot een goede beslissing te komen.

• Spreek met elkaar spelregels af:

– Laat de ander zijn/haar verhaal vertellen.
– Zet daar niet gelijk een verhaal tegenover.
– Behandel elkaar met respect en vriendelijkheid.
– Spreek vanuit jezelf (‘ik vind’ i.p.v. ‘men zegt’).
– Vraag toelichting als er algemeenheden op tafel komen.
– Stel oordelen uit en onderzoek ze.
– Sta stiltes toe als mensen even willen nadenken.

• Gebruik van goede gespreksvormen.

Een goede en praktische methode is de dialoog in de kring. Dit is een gesprek waarbij ieder om de beurt aan bod komt en er echt naar elkaar wordt geluisterd. Vaak wordt hierbij gebruik gemaakt van een zogenaamde Talking Stick. Alleen diegene die de stok vast heeft mag praten, de anderen luisteren. De stok wordt pas doorgegeven als degene met de stok zich heeft kunnen zeggen wat hij of zij wil en zich gehoord en begrepen voelt. De anderen (zonder de stok) mogen wel vragen stellen aan degene met de stok om meer duidelijkheid te verschaffen.

Ook een beproefde methode (voor grotere groepen) is het World Café. In meerdere gespreksronden met wisselende samenstellingen bespreken mensen in groepen van ongeveer 5 deelnemers voor hen interessante onderwerpen.

• Een andere hulpmiddel zijn gesprekstechnieken als bijvoorbeeld LSD

Luisteren, Samenvatten, Doorvragen. Je luistert eerst goed naar wat iemand vertelt. Daarna vat je dit samen in je eigen woorden en vraag je of dat klopt. Je kan daarbij een zin gebruiken als “begrijp ik het goed dat…”. Wanneer de ander heeft aangegeven dat je het goed begrijpt vraag je door naar de achterliggende argumenten en feiten. En vice versa. Men hoeft het niet met elkaar eens te zijn maar beide partijen doen wel hun uiterste best om de ander helemaal te begrijpen.

• Het kan ook helpen om er een onafhankelijke gespreksleider aan te wijzen of bij te vragen.

Wanneer het gesprek de richting van een discussie dreigt op te gaan kan de gespreksleider ingrijpen. Een goede gespreksleider is neutraal en heeft geen belang bij de uitkomst van het gesprek. Het is liefst iemand buiten de eigen organisatie, getraind in het faciliteren van groepsgesprekken.

Wil jij in jouw team meer dialoog? Lees verder

Wil jij als teamcoach leren hoe jij met meer plezier teams kunt coachen tot meer dialoog en effectiviteit? Lees verder